De waarde van een bedrijf vindt haar grondslag in toekomstige kasstromen (en de bijbehorende risicograad) die de eigenaar verwacht te genereren. De waarde betreft hier de economische waarde. Deze is voor de houder relevant, maar voor derden verminderd betrouwbaar. Door deze verminderde betrouwbaarheid worden in de jaarrekening de boekhoudkundige waardes opgenomen.
Actuele waarde-methode
Eén van deze boekhoudkundige waarderingsmethoden is de actuele waarde-methode. Deze methode waardeert op basis van wat vervanging van de activa zou kosten.
Verhoogt de vervangingswaarde van de activa op de actuele markt, dan stijgt de waarde. Tegelijkertijd wordt er aan de passiefzijde van de balans een herwaarderingsreserve gevormd. De herwaarderingsreserve is een wettelijke reserve en derhalve niet uitkeerbaar.
Ondanks het feit dat de waarde van een bedrijf volgens de actuele waarde-methode vaak veel dichter bij de economische waarde zal liggen dan wanneer er op verkrijgingsprijs wordt gewaardeerd, dient bij het bepalen van economische waarde ook de waardering volgens actuele waarde losgelaten te worden. De economische waarde waardeert ondernemingen immers volgens toekomstige kasstromen verdisconteerd met het risico, en houdt dus met meer rekening dan wat vervanging van de activa zou kosten. Zo wordt onder andere de subjectieve goodwill niet meegenomen bij de actuele waarde-methode, en wel bij de economische waarde.
Artikel 2:390 BW
1. Waardevermeerderingen van materiële vaste activa, immateriële vaste activa en voorraden die geen agrarische voorraden zijn, worden opgenomen in een herwaarderingsreserve. Waardevermeerderingen van andere activa die tegen actuele waarde worden gewaardeerd, worden opgenomen in een herwaarderingsreserve, tenzij ze krachtens artikel 384 ten gunste van het resultaat worden gebracht. Voorts vormt de rechtspersoon een herwaarderingsreserve ten laste van de vrije reserves of uit het resultaat van het boekjaar, voor zover in het boekjaar waardevermeerderingen van activa die op de balansdatum nog aanwezig zijn, ten gunste van het resultaat van het boekjaar zijn gebracht. Een herwaarderingsreserve wordt niet gevormd voor activa bedoeld in de vorige zin waarvoor frequente marktnoteringen bestaan. Ter hoogte van het bedrag van ten laste van de herwaarderingsreserve gebrachte uitgestelde verliezen op financiële instrumenten als bedoeld in artikel 384 lid 8, kunnen geen uitkeringen ten laste van de reserves worden gedaan. De herwaarderingsreserve kan worden verminderd met latente belastingverplichtingen met betrekking tot activa die zijn geherwaardeerd op een hoger bedrag.
2. De herwaarderingsreserve kan in kapitaal worden omgezet.
3. De herwaarderingsreserve is niet hoger dan het verschil tussen de boekwaarde op basis van de verkrijgings- of vervaardigingsprijs en de boekwaarde op basis van de bij de waardering gehanteerde actuele waarde van de activa waarop de herwaarderingsreserve betrekking heeft. Deze reserve wordt verminderd met het uit hoofde van een bepaald actief in de reserve opgenomen bedrag als het desbetreffende actief wordt vervreemd. Een waardevermindering van een activum, gewaardeerd tegen actuele waarde, wordt ten laste van de herwaarderingsreserve gebracht voor zover dit activum hieraan voorafgaande ten gunste van de herwaarderingsreserve is opgewaardeerd.
4. De verminderingen van de herwaarderingsreserve die ten gunste van de winst- en verliesrekening worden gebracht, worden in een afzonderlijke post opgenomen.
5. In de toelichting wordt uiteengezet, of en op welke wijze in samenhang met de herwaardering rekening wordt gehouden met de invloed van belastingen op vermogen en resultaat.